Biển Đen: Phép thử quan hệ Nga-Mỹ?

QPTĐ-Mối quan hệ Nga-Mỹ vốn đã “cơm không lành, canh không ngọt”, lại dậy sóng bởi những tuyên bố mạnh mẽ của cả đôi bên sau khi Hải quân Mỹ điều tàu chiến tiến vào biển Đen. 

Thứ trưởng Ngoại giao Nga S.Ryabkov (11/11) phát biểu với báo chí: “Tàu chiến Mỹ đang làm gì ở biển Đen, cách căn cứ hàng ngàn km? Bất cứ thanh minh nào cho rằng, đó là hoạt động tự do hàng hải đều vô nghĩa. Họ đang đùa với lửa. Đó chỉ là một nỗ lực nữa nhằm thử thách sự quyết tâm của chúng tôi”. 

Tàu chỉ huy USS Mount Whitney của Mỹ. (Ảnh: Internet)

Tuyên bố của nhà ngoại giao Nga được đưa ra sau khi Lầu Năm Góc điều tàu chiến USS Mount Whitney thuộc Hạm đội 6 (từ 4/11) đi vào biển Đen. Trước đó vài ngày, tàu khu trục USS Porter lớp Arleigh, Mỹ có mặt tại khu vực này. Hải quân Mỹ cho biết, 2 tàu chiến này tới biển Đen để tiến hành các hoạt động phối hợp với đồng minh và đối tác trong liên minh quân sự NATO. 

Phát biểu trên truyền hình Nga (7/11), Đại tướng S.Shoigu, Bộ trưởng Quốc phòng Nga chỉ trích sự hiện diện của tàu chiến Mỹ khá dày đặc ở biển Đen, trong thời gian gần đây, là “sự khiêu khích”. “Đó là một nỗ lực gần như liên tục nhằm thử thách chúng tôi, để kiểm tra mức độ sẵn sàng của chúng tôi và xem liệu chúng tôi đã xây dựng hệ thống phòng thủ ở biển Đen đến mức nào”. Nga đang để mắt đến các tàu chiến Mỹ và NATO tuần tra, diễn tập ở khu vực này bằng hệ thống radar và các hệ thống phòng thủ-Đại tướng S.Shoigu nhấn mạnh.

Đáp lại sự hiện diện của Hải quân Mỹ ở khu vực biển này, Nga nâng cấp tình trạng sẵn sàng chiến đấu của Hạm đội Biển Đen và tổ chức tập trận phối hợp giữa hải quân, lực lượng tên lửa bờ, không quân, đối phó với một cuộc tấn công từ trên không của đối phương-Tuyên bố của Hạm đội Biển Đen cho hay. 

“Theo kịch bản diễn tập, Sở chỉ huy của Hạm đội Biển Đen nhận được thông tin về hoạt động của một nhóm máy bay đối phương di chuyển về hướng bán đảo Crimea. Thông tin lập tức được chuyển về lực lượng tàu chiến của Hạm đội. Hệ thống phòng không trên tàu Đô đốc Essen chuyển sang trạng thái báo động cao. Kíp phòng không trên tàu hộ vệ nhận diện và lập tức khai hỏa tiêu diệt mục tiêu bằng hệ thống phòng không”-Thông báo của Hạm đội Biển Đen khẳng định. 

Biển Đen được xem là “sân sau, sân nhà” của Nga, có vị trí chiến lược quan trọng không chỉ với Hải quân Nga nên được nhiều cường quốc nhòm ngó. Nơi đây có đại bản doanh của Hạm đội Biển Đen (Nga), là căn cứ, điểm xuất phát của các chiến hạm Nga, kể cả tàu khu trục, tàu tuần dương, tàu ngầm, vươn ra khu vực biển Địa Trung Hải, đi Trung Đông và châu Phi. 

Kể từ tháng 3/2014, bán đảo Crimea tách khỏi Ukraine, về lại nước Nga sau một cuộc trưng cầu dân ý, biển Đen hoàn toàn thuộc về sự quản lý của Moskva, khiến chính quyền Kiev (thân phương Tây) phản đối, cho rằng “Nga xâm lược”. Mỹ và phương Tây không công nhận Crimea thuộc Nga, nên có nhiều hành động ủng hộ Kiev, cấm vận Nga. 

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mỹ dẫn dắt, tổ chức nhiều cuộc tập trận cùng đồng minh và đối tác trên biển Đen, không ngoài mục đích ủng hộ Ukraine, nhằm kiềm chế, gây sức ép lên Nga. 

Chỉ tính từ tháng 6 đến nay, Mỹ và NATO đã có 3 cuộc tập trận lớn ở biển Đen. Cuộc tập trận trước đó là, “Gió Biển 2021” (từ 28/6 đến 10/7), bao gồm 30 quốc gia đồng minh và đối tác của NATO, trong đó có Mỹ, Ukaine. Sau đó, tập trận “Rapid Trident 2021” (20/9 đến 1/10) của NATO bao gồm 15 đồng minh, có Mỹ và Ukraine. Cuộc tập trận thứ 3 diễn ra vào tuần cuối tháng 10, kết thúc vào ngày 30, Mỹ huy động Hạm đội 6 cùng đối tác tập trận trên biển Đen và Địa Trung Hải. 

Đáp lại, hành động của Mỹ và NATO, Nga tổ chức tập trận hỗn hợp Hải quân, Không quân trên biển Đen và Địa Trung Hải đối trọng với các cuộc tập trận trên của NATO, bao gồm tập trận “Zapad 2021” giữa Nga và Belarus có quy mô lớn chưa từng xảy ra sau Chiến tranh Lạnh. Nga đã huy động 200 ngàn binh sĩ, 80 máy bay, 290 xe tăng, xe bọc thép, 15 tàu chiến, 760 thiết bị quân sự, di chuyển trên đoạn đường 1.500-2.000 km, dọc chiến tuyến Âu-Á. NATO lớn tiếng chỉ trích Nga, diễn tập “xâm lược châu Âu”? 

Cùng với đó, tàu chiến Nga diễn tập bắn tên lửa hành trình Kalibr-PL đến mục tiêu cách xa 2.000-2.500 km. Hình ảnh vệ tinh cho thấy có 4-5 tàu ngầm Nga phối hợp tập trận trên biển Địa Trung Hải.

Đáng nói, nhằm ngăn chặn tàu chiến Anh trong cuộc tập trận “Gió Biển 2021”, khẳng định Crimea là lãnh thổ của Liên bang Nga, máy bay tiêm kích Nga đã thả bom, ngư lôi ngăn chặn chiến hạm Anh, khiến căng thẳng ngoại giao Anh-Nga, NATO-Nga càng thêm nóng bỏng. 

Liền theo đó (18/10), Ngoại trưởng Nga S.Lavrov tuyên bố, chấm dứt hoạt động ngoại giao của phái bộ nước này tại NATO và đình chỉ hoạt động của phái bộ NATO tại Moskva kể từ ngày 1/11, khiến căng thẳng Nga-NATO thêm gia tăng.

Trong 2 tuần đầu tháng 11 này, có 2 sự kiện xảy ra ở nước láng giềng giáp biên giới Nga khiến cả Nga, Mỹ và NATO quan tâm. 

Liên minh châu Âu (EU), Ba Lan và các nước Baltic lên tiếng chỉ trích, Nga đứng đằng sau ủng hộ việc Belarus mở cửa biên giới cho làn sóng người di cư tràn vào châu Âu, khiến Ba Lan phải huy động hàng chục ngàn binh sĩ, dựng hàng rào dây thép gai ngăn chặn biên giới. 

Cùng thời điểm này, Quân đội Ukraine huy động hàng chục ngàn binh sĩ, hàng trăm xe tăng, xe thiết giáp bao vây, tấn công quân du kích ở miền Đông Donbass, kỳ vọng xóa bỏ hai Nhà nước tự xưng Donetsk và Lugansk. Các quốc gia phương Tây đồng loạt lên tiếng về nguy cơ “Nga xâm lược Ukriane” sau các cuộc tập trận quy mô lớn của Nga ở khu vực biên giới. 

Trong các ngày 11-12/11, Bộ Quốc phòng Nga ra tuyên bố cáo buộc nỗ lực của Mỹ khi kéo quân hiện diện ở biển Đen. Thư ký Báo chí Điện Kremlin D.Peskov và Phó đại diện thường trực Nga tại Liên hợp quốc D.Polyansky bác bỏ cáo buộc của phương Tây về một kế hoạch Nga “xâm lược Ukraine”?

LINH AN