Người giữ nghề điêu khắc gỗ 

QPTĐ-Một ngày cuối Thu, chúng tôi tìm đến xã Hiền Giang, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Xã Hiền Giang vốn nổi tiếng với nghề điêu khắc gỗ, đá từ lâu đời. Với bàn tay khéo léo cùng những kinh nghiệm được trao truyền, người thợ Hiền Giang đã tạo ra nhiều sản phẩm tinh xảo khó nơi nào sánh được. Trong đó không thể không nhắc tới nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc, người làng Nhân Hiền, xã Hiền Giang, là một trong 2 nghệ nhân nhân dân trong lĩnh vực điêu khắc gỗ của cả nước. 

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Trúc luôn tâm huyết truyền nghề cho thế hệ trẻ.

Ông Trúc sinh năm 1962 trong gia đình có truyền thống làm nghề mộc. Năm 1984, sau khi hoàn thành nghĩa vụ, ông trở về quê hương tiếp nối nghề mộc của gia đình. Ông bắt đầu tìm hiểu và theo học chạm khắc gỗ với những người thợ giỏi trong làng và vùng lân cận. Hơn 10 năm vừa học vừa làm đã cho ông nhiều kinh nghiệm quý. Bên cạnh việc học hỏi trong làng, ông còn thường xuyên đi các đình, chùa để tham khảo các mẫu, tìm hiểu những đặc trưng cơ bản, những giá trị văn hóa ẩn sau những bức tượng Phật để khi chế tác, mỗi tượng Phật phải mang một giá trị riêng. 

Trò chuyện cùng với chúng tôi, nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc chia sẻ: “Đã là người làm nghề, không phải riêng chúng tôi mà nghề gì cũng vậy, trước hết phải có sự đam mê, nhiệt huyết với công việc của mình. Nghề điêu khắc là một nghề tỉ mỉ và tinh xảo, vì vậy không những cần lòng đam mê công việc mà còn đòi hỏi sự bền bỉ, chịu khó. Mỗi tác phẩm hoàn chỉnh phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi người thợ phải sáng tạo, cẩn trọng, tỉ mỉ trong từng nét chạm trổ. Mỗi tác phẩm làm ra như chính là đứa con tinh thần của mình vậy. Nghề điêu khắc gỗ cần sự khéo léo, óc sáng tạo và “đôi mắt” nghệ thuật nhiều hơn, mỗi tác phẩm điêu khắc ra đời là duy nhất. Tuy có thể cùng kích thước, hình dáng nhưng cái “thần”, cái “hồn” của mỗi tác phẩm đều có sự khác biệt”.

“Tượng không chỉ là tượng” mà trong tượng còn có một sức sống lôi cuốn đối với người chiêm ngưỡng, đó là tâm niệm của nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc. Những pho tượng Phật do ông và những người thợ thực hiện không chỉ tinh xảo trong từng đường nét mà còn đảm bảo giá trị văn hóa lịch sử, nghệ thuật. Trong các loại tượng gỗ, thì điêu khắc tượng Phật là khó nhất, để tạo nên phần hồn cho từng bức tượng, ngoài bàn tay khéo léo và sự kiên trì, người thợ phải thật sự có phẩm hạnh và sự thành tâm. Những khúc gỗ mộc mạc được người thợ thổi hồn để tạo thành những sản phẩm điêu khắc tinh xảo và độc đáo. Qua bàn tay tài hoa của nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc cùng những người thợ, các pho tượng Phật đều sinh động, gần gũi với nhân thế và mang vẻ đẹp thánh thiện. Những cánh sen cong cong trên đôi bàn tay của tượng Bồ Tát Quan Âm, nét mặt từ bi của tượng Phật A Di Đà, hay ánh mắt nghiêm khắc mà bao dung của tượng Thần Trừng Ác đều khiến người xem không khỏi ngỡ ngàng. Bức tượng mà ông tâm đắc nhất đến nay là bức Phật Thích Ca an vị tại chùa Đỏ (Hải Phòng), bức tượng cao tới 8,4m, được làm hoàn toàn bằng gỗ mít. Hay bức tượng “Phật Bà nghìn tay nghìn mắt”  cũng là một trong những tác phẩm ông rất tâm đắc, bởi sự kỳ công và tinh xảo trong từng chi tiết, dù đã có khách trả rất nhiều tiền nhưng ông không bán mà giữ lại bên mình, để ông cảm thấy tự hào về nghề.

Với những gì đã cống hiến, nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc được các cấp, ngành địa phương và Trung ương khen thưởng, biểu dương. Nổi bật có chứng nhận Giải Bàn tay vàng, danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Doanh nhân Cựu chiến binh xuất sắc trên mặt trận kinh tế thời mở cửa… Hiện tại, xưởng của nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc luôn có từ 15 đến 20 học trò là con em địa phương được ông tận tình chỉ dạy. Ông luôn động viên, hướng dẫn chi tiết cho những người thợ, thực hiện việc khoán sản phẩm để tăng thu nhập, tạo động lực làm việc. Ông quan niệm rằng, để có thể duy trì và phát triển nghề thủ công truyền thống thì những người thợ phải sống được bằng nghề. Vì thế, ông luôn nỗ lực để mở rộng xưởng sản xuất, tạo thêm nhiều công ăn việc làm, trao truyền kỹ thuật điêu khắc cho những người thợ; đặt chữ “Tâm” với nghề lên hàng đầu.

Kiều Vân