Cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Loài người đã trải qua các cuộc cách mạng công nghiệp gắn với mỗi thời kỳ phát triển. Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra ở cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19 từ nước Anh, sau đó lan ra toàn thế giới. Đây là cuộc cách mạng trong lĩnh vực sản xuất, thay đổi cơ bản các điều kiện kinh tế-xã hội, văn hóa và kỹ thuật. Nền kinh tế giản đơn, quy mô nhỏ, dựa trên lao động chân tay được thay thế bằng công nghiệp chế tạo máy móc quy mô lớn.
Mơ hình chính phủ điện tử.
Cách mạng công nghiệp lần thứ hai bắt đầu vào khoảng từ năm 1850, khi các tiến bộ kinh tế và kỹ thuật có được nhờ phát triển tàu hơi nước, đường sắt. Đến cuối thế kỷ 19, là động cơ đốt trong và máy móc sử dụng điện. Năm 1914 (bắt đầu chiến tranh thế giới thứ nhất), cuộc cách mạng công nghiệp này kết thúc.
Cách mạng Công nghiệp lần thứ ba mở ra khoảng năm 1969, khi có các tiến bộ về hạ tầng điện tử, máy tính và số hoá được xúc tác bởi sự phát triển của chất bán dẫn, siêu máy tính. Cho đến cuối thế kỷ 20, quá trình này cơ bản hoàn thành nhờ những thành tựu khoa học-công nghệ cao. Năm 1997, cuộc khủng hoảng tài chính châu Á nổ ra cũng là khi cuộc cách mạng công nghiệp đó kết thúc.
Thế giới đang trong giai đoạn đầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cuộc cách mạng công nghiệp này bắt đầu vào đầu thế kỉ 21, tiếp sau những thành tựu lớn từ trước để lại, được hình thành trên nền tảng cải tiến của cuộc cách mạng số, với những công nghệ mới như in 3D, robot, trí tuệ nhân tạo, nano, sinh học, vật liệu mới... Cả thế giới đang ở trong giai đoạn chiến lược bản lề cho các nước đang phát triển tiến kịp với xu hướng thế giới và mở ra bước ngoặt mới của sự phát triển của con người.
Tại Hội thảo quốc gia về Chính phủ điện tử năm 2017 với chủ đề “Phát triển Chính phủ điện tử trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp lần thứ tư: Tầm nhìn và giải pháp công nghệ” diễn ra tại Hà Nội mới đây, đã nhìn lại quá trình phát triển trên thế giới và ở nước ta. Công cuộc đổi mới đã tạo đà cho khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho các tầng lớp nhân dân chủ động tham gia vào quá trình nghiên cứu sáng tạo, thụ hưởng nhiều thành tựu công nghệ cao. Hiện nay, hơn 55% dân số Việt Nam sử dụng điện thoại thông minh và nối mạng internet. Việt Nam đang đứng thứ hạng cao ở châu Á-Thái Bình Dương, thậm chí của cả thế giới về tỷ lệ người dân sử dụng mạng internet và điện thoại thông minh. Nắm bắt thời cơ cũng như thách thức của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những năm qua, các cấp, các ngành, các địa phương phối hợp chặt chẽ xem xét, xây dựng, hoàn thiện thể chế nhằm thúc đẩy phát triển khoa học- công nghệ, bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực.
Điều cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư ở Việt Nam là công nghệ thông tin và phát triển chính quyền điện tử các cấp. Theo đánh giá của Liên hợp quốc, năm 2016 Việt Nam xếp thứ 89/193 thế giới về chỉ số phát triển Chính phủ điện tử (tăng 10 hạng so với năm 2014), đứng thứ 6 khu vực Đông Nam Á và chính thức gia nhập các nước có chỉ số phát triển Chính phủ điện tử cao. Để đạt mục tiêu nâng cao chỉ số Chính phủ điện tử lên thứ 80 trong năm 2017 và thứ 70 vào năm 2020, Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm.
Chính phủ điện tử không chỉ dừng ở trang bị máy tính, mạng internet hay ứng dụng công nghệ thông tin đơn thuần mà là sự chuyển biến căn bản trong cách thức điều hành, quản lý xã hội, nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng Chính phủ điện tử và chính quyền điện tử, thành phố Hà Nội đã triển khai cổng dịch vụ công trực tuyến, cung cấp các dịch vụ công mức độ 3, mức độ 4. Trong năm 2016, Hà Nội triển khai 129 dịch vụ công mức độ 3 các lĩnh vực tư pháp, tài nguyên và môi trường, xây dựng, giáo dục và đào tạo, thông tin và truyền thông trên một nền tảng thống nhất, dùng chung và đồng bộ ở 30 quận, huyện, thị xã, 485 phường, xã. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đang triển khai thí điểm giao thông thông minh.
HOÀNG HƯƠNG
