Chiến thắng ngoạn mục Đắk Tô

QPTĐ-Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 cách đây hơn 50 năm được giới quân sự Mỹ đánh giá là một sự kiện bất ngờ và kinh ngạc vì sự chuẩn bị chiến đấu của quân và dân ta. Một trong những điều gây kinh ngạc cho Mỹ-Ngụy là nghệ thuật nghi binh của Quân Giải phóng miền Nam. Trong đó, Chiến dịch Đắk Tô (3-27/11/1967) được coi là một trận thắng ngoạn mục của quân và dân ta trước quân đội Mỹ.

Sau khi đã đưa khoảng 55.000 quân Mỹ vào miền Nam Việt Nam, để vừa tiếp tục thực hiện chiến lược hai gọng kìm "tìm diệt" và "bình định", vừa giữ ổn định tình hình tạo hậu thuẫn cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm 1968, Mỹ đã tiến hành điều chỉnh lại thế bố trí chiến lược, âm mưu tập trung lực lượng chuẩn bị mở cuộc phản công lần thứ 3 (mùa khô 1967-1968) trên hướng ở miền Đông Nam bộ nhằm cải thiện tình hình. 

Mặc dù sử dụng cả không quân ném bom napalm hỗ trợ nhưng Mỹ-Ngụy vẫn thất bại nặng nề trong chiến dịch Đắk Tô.

Trước tình hình đó, ngày 25/7/1967, Đảng ủy mặt trận họp đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ và đề ra nhiệm vụ cho lực lượng vũ trang Tây Nguyên dùng kế "Điệu hổ ly sơn" vào thế trận bày sẵn để tiêu diệt địch. Mục đích của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam là tiêu diệt một bộ phận quân Mỹ, thu hút lực lượng chủ lực cơ động của Mỹ-Việt Nam Cộng hòa lên Tây Nguyên, tạo điều kiện cho chiến trường Khu 5 và toàn miền diệt Mỹ, chống phá bình định, sẵn sàng đánh bại cuộc phản công chiến lược lần thứ ba của Mỹ.

Quán triệt nhiệm vụ được giao, ngày 10/9/1967, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên quyết định tập trung lực lượng vũ trang ba thứ quân mở chiến dịch tiến công Mỹ ở Đắk Tô nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực Mỹ, buộc Mỹ phải điều lực lượng cơ động lên Tây Nguyên. 

Chiều ngày 3-11, Mỹ dùng máy bay lên thẳng đổ một tiểu đoàn bộ binh xuống khu đồi phía Đông dãy Ngọc Bờ Biêng khoảng 500m và tiến lên trận địa chốt của Đại đội 11, Tiểu đoàn 6. Sư đoàn bộ binh số 4 Hoa Kỳ quyết định tấn công bất ngờ Sư đoàn 1 quân đội Việt Nam. 15 giờ 30 phút, trên mỏm đồi yên ngựa dãy Ngọc Bờ Biêng, Tiểu đội 7, Đại đội 11 mở màn chiến dịch Đắk Tô bằng trận đánh quyết liệt với hai đại đội Mỹ trước chiến hào đơn vị. Các chiến sĩ nhảy lên chiến hào thu hai súng trường, một súng M79. Đây là những khẩu súng chiến lợi phẩm đầu tiên của chiến dịch.

Sáng ngày 4-11, quân Mỹ ném bom đào, bom napalm và chất độc hóa học ngay từ sáng sớm đến 8 giờ, nhiều đoạn chiến hào của quân ta bị san phẳng. Quân Mỹ bắt đầu tiến công lên chốt, song mỗi lần tiến công đều bị đánh bật trở lại, bộ binh lại gọi không quân dội bom xuống. Quân Mỹ đã tổ chức 8 đợt tiến công để chiếm chốt, Tiểu đội 7 có một số chiến sĩ bị thương vong nhưng cuối cùng quân ta vẫn giữ được chốt.

Lúc này, Sư đoàn 4 của Mỹ đang mở cuộc hành quân McArthur ở Nam Tây Nguyên và Lữ đoàn dù 173 đang càn quét ở tỉnh Phú Yên phải bỏ dở các cuộc hành quân, được không vận cấp tốc lên Đắk Tô đối phó.

Trong ngày 11-11, Tiểu đoàn 4, Lữ đoàn 173 Mỹ di chuyển về phía Tây và lọt vào ổ phục kích của Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 8 (Trung đoàn 66) quân đội Việt Nam và bị thiệt hại nặng ở khu vực Điểm cao 823. Đây là trận then chốt đầu tiên của chiến dịch, làm cho quân Mỹ không thực hiện được ý đồ chia cắt chiến dịch. Diễn biến những ngày đầu chiến dịch đã chứng minh những phán đoán và dự kiến của ta là đúng, đã nhử được Lữ đoàn 173 và Sư đoàn 4 quân đội Hoa Kỳ vào "bẫy" ở Đắk Tô... Liên tiếp những ngày sau đó ta đã có những trận đánh sáng tạo làm tiêu hao nhiều sinh lực địch.
Như vậy sau hơn 24 ngày diễn ra chiến dịch (từ 3/11-27/11/1967), ta đã loại khỏi vòng chiến 4.570 lính đối phương, có 4.030 lính Mỹ; phá hỏng 3 sân bay, bắn rơi và phá hủy 70 máy bay, phá hủy 18 khẩu pháo, 52 xe quân sự có 16 xe thiết giáp, 2 kho đạn, 3 kho xăng, thu 104 súng các loại và 17 máy vô tuyến điện; diệt gần hết 2 tiểu đoàn Mỹ, đánh thiệt hại nặng 6 tiểu đoàn (có 4 tiểu đoàn Mỹ) và 6 đại đội (có 2 đại đội Mỹ); đánh quỵ Lữ đoàn 173 dù-Việt Nam Cộng hòa, đánh thiệt hại nặng Lữ đoàn 1, thuộc Sư đoàn 4 Mỹ . 

Trận đánh trên điểm cao 875 trong chiến dịch Đắk Tô năm 1967 là một trong những trận đánh nổi bật về sự sáng tạo của Lực lượng vũ trang Tây Nguyên, Bộ đội chủ lực Mặt trận Tây Nguyên đã sử dụng thành công chiến thuật “vận động tiến công kết hợp chốt”, đánh lui nhiều đợt tiến công của Lữ đoàn dù 173 Mỹ.

Trận đánh của Trung đoàn 174 được Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên nhận xét: “Chiến thắng của Trung đoàn 174 ở điểm cao 875 là một bước phát triển tương đối hoàn chỉnh hình thức dùng điểm chốt khống chế, thu hút địch, tạo điều kiện cho lực lượng cơ động xuất kích từ bên sườn và phía sau bao vây tiêu diệt. Trận đánh đã làm cho địch choáng váng, khiếp sợ cách đánh mới và tinh thần anh dũng tuyệt vời của cán bộ, chiến sĩ ta”. Có thể nói, đây là một chiến dịch đạt hiệu suất chiến đấu cao. Chưa có một chiến dịch nào từ trước tới nay ở Tây Nguyên, lính Mỹ bị tiêu diệt nhiều như vậy. Sau chiến dịch này quân và dân Tây Nguyên được tặng thưởng 2 Huân chương Quân công hạng 2 và hạng 3.

Hải Yến (tổng hợp)